Met enige regelmaat word ik benaderd door media over het onderwerp 'vervreemding en verbroken contact in families'. Daarbij is een prangende vraag van de meeste journalisten, redacties, documentaire- en programmamakers: hoe vind ik mensen die bereid zijn hun persoonlijke verhaal te vertellen?
Het vraagt veel moed om een verhaal te delen over een pijnlijk en delicaat onderwerp als een familiebreuk. Veel mensen zijn bang voor de gevolgen: wat als 'de andere partij' het verhaal leest, ziet of hoort? Wordt het conflict dan nog scherper, de verwijdering nog groter? Bij het benaderen van mensen voor een verhaal in de media zijn zorgvuldigheid, anonimiteit, empathie en vertrouwen daarom kernwoorden.
Netwerk inzetten
Familiebreuken komen veel voor. Het zoeken naar mensen die hier ervaring mee hebben, kan daarom dichtbij jezelf beginnen. De kans is groot dat iemand in jouw eigen netwerk - denk aan vrienden, kennissen of collega's - een persoon kent die vervreemd is van kind, ouder of ander familielid. Het vergroot het vertrouwen als je die vraagt om jou te introduceren.
Heb je iemand kunnen interviewen over vervreemding, dan kun je misschien ook diens netwerk inschakelen, door te vragen of deze persoon anderen kent die mogelijk ook openstaan voor het delen van hun verhaal.
Kies je ervoor om een oproep te plaatsen, zorg dan voor een vriendelijke, respectvolle niet-oordelende formulering.
Transparantie
Mensen die het contact hebben verbroken met een gezins- of familielid hebben vaak te maken met oordelen van andere mensen. Dat geldt ook voor 'verlatenen'. Bij een interview over een complex onderwerp als vervreemding is het daarom belangrijk om vooraf open en duidelijk te zijn over wat je wilt en waarom je dat wilt. Ze zullen in de meeste gevallen pas openstaan voor meewerken aan jouw productie als ze voelen dat je hun verhaal respectvol behandelt. Kan de gevraagde persoon zich niet vinden in het doel van jouw artikel, tv-programma of documentaire en wat je ermee hoopt te bereiken, dan krijg je geen medewerking.
Het is mijn ervaring dat er soms meerdere schriftelijke en persoonlijke contactmomenten nodig zijn voordat iemand overtuigd is van jouw goede intentie én aanpak en zich veilig genoeg voelt om zijn of haar verhaal te delen. Het helpt wanneer je duidelijk maakt dat het op elk moment mogelijk is om te besluiten zich terug te trekken.
Anonimiteit en bescherming
Vanwege de gevoeligheid van het onderwerp is het belangrijk om anonimiteit te bieden. Maak dit concreet door de maatregelen te bespreken die je neemt om de privacy te waarborgen.
Nazorg
Het vertellen van een verhaal over vervreemding kan emoties en herbelevingen met zich meebrengen. Voordat ik iemand interview over diens persoonlijke vervreemdingsverhaal, vraag ik daarom of er na het interview iemand is die hem of haar kan opvangen - bijvoorbeeld een naaste of een professionele zorgverlener. Alleen al het stellen van deze vraag zorgt voor een groter gevoel van veiligheid. Verder neem ik enige tijd na het interview altijd even contact op om te vragen hoe iemand het gesprek heeft beleefd en wat het met hem of haar heeft gedaan.
Sommige mediamakers hebben ook zelf ervaring met vervreemding. Dit kan ongewild effect hebben op het interview. Het kan de vraagstelling beïnvloeden, afleiden van het verhaal van de geïnterviewde en/of eigen emoties oprakelen. Door ook voor jezelf nazorg te regelen, maak je het makkelijker om te focussen op het interview.
Commenti