Waar haal jij je inspiratie vandaan? Kun je leren schrijven of is het een talent dat je wel of niet hebt? Hoe kun je je schrijfstijl verbeteren? Vragen die ik regelmatig krijg, sinds ik van schrijven mijn beroep heb gemaakt.
Nog niet zo lang geleden werd ik geïnterviewd bij bol.com naar aanleiding van het kort na elkaar verschijnen van het non-fictieboek Verbroken contact tussen ouder en kind en het moderne sprookje Welkom, Sneeuwwitje. Haar vlucht van huis en haard. ‘Waar haal jij je inspiratie vandaan?’, vroeg interviewer Anniek mij. ‘Waar haal ik het niet vandaan?’ antwoordde ik. En zo is het. Inspiratie is overal. Je hoeft er vaak niet eens naar te zoeken. Toch zit ook ik wel eens naar een leeg blad te staren en kan ik ervan wakker liggen als een tekst inhoudelijk wel klopt, maar ‘het’ nog niet heeft, niet raakt, niet pakt.
Schrijftips
Schrijf je een zakelijke tekst of ben je bezig met een verhaal, gedicht of boek en wil de creativiteit maar niet gaan stromen of loop je vast? Je hoeft de zoekwoorden ‘creatief schrijven hoe’ maar in je zoekbalk te typen en de cursussen en tips vliegen je om de oren. Je moet een ander perspectief proberen, wel of juist niet tevoren een verhaalplan uitdenken, de hele dag een notitieboek bij je dragen, meters maken, weg van je toetsenbord, enzovoorts. Het probleem met deze tips is dat de een de ander niet is. Waar de een het nodig heeft om zich te voeden met films, boeken, theater en ontmoetingen, kan de ander pas schrijven als hij zich als een kluizenaar heeft teruggetrokken. De een gedijt bij een dagelijks vast ritme met een vooraf vastgesteld minimaal aantal bladzijden, de ander schrijft als een gek weken achtereen bijna dag en nacht door om daarna een periode geen pen of toetsenbord aan te raken. De ene mens is de ander niet.
Spelen
Sinds een jaar staat er een cello in mijn huis. In de woonkamer op een standaard voor het grijpen. Een prachtige cello, donker van kleur en met een warme klank. Klaar om bespeeld te worden. Door mij. Maar de momenten waarop ik aan de cello zit, zijn op één hand te tellen. Waarom ik mijn instrument laat verstoffen? Omdat ik mezelf niet toesta het nog niet goed te kunnen bespelen. De tegenstelling tussen de klanken die Pieter Wispelwey uit zijn cello weet te toveren en de houterige streken die ik maak, is groot. Door veel te spelen en eventueel lessen te nemen, kan ik mijn techniek verbeteren, dat weet ik, hoewel het stemmetje dat mij vertelt dat ik op mijn 47e vast niet ver meer kom, ook nog niet tot zwijgen is gebracht. Hoe dan ook, nu is mijn spel nog niet om aan te horen. En dat kan ik nauwelijks accepteren. Ik til de cello dan ook alleen van de standaard als er verder niemand thuis is. Dat is in een groot gezin zelden het geval. Goedbedoelde tips als ‘speel elke dag vijf minuten in je lunchpauze’ en ‘neem les en geef je docent aan dat je alleen maar voor je plezier komt’ heb ik nog niet opgevolgd. Wat mij belemmert om te genieten van mijn cello en spelenderwijs ervaring op te doen, zijn mijn eigen gedachten en overtuigingen.
Verlangen
Terug naar het schrijfproces. Is er een recept voor geïnspireerd creatief schrijven? Hoe kom je (terug) in de flow? Toen ik jaren geleden besloot om van schrijven mijn vak te maken, ontstond de situatie dat mijn teksten ineens beoordeeld werden door opdrachtgevers. Dat vond ik spannend, om niet te zeggen uiterst stressvol. Want daarvoor had ik weliswaar altijd verhalen geschreven, maar die liet ik zelden aan iemand lezen. Bij elke nieuwe opdracht probeerde ik mijn angst dat de tekst niet goed genoeg zou zijn in te dammen door tevoren een doordachte tekstopbouw neer te zetten. En door ondanks de stress toch achter mijn toetsenbord te gaan zitten en te hopen dat ik voldoende talent had om er iets van te bakken – ik moest wel, er zat iemand op mijn tekst te wachten. Kortom: ik schreef ongeveer zoals ik cello speel. Gehinderd door geniepige gedachten en ondermijnende overtuigingen. Maar wel gedreven door een verlangen te creëren!
Keerpunt
Het keerpunt ontstond door mijn kinderen. Die verzinnen en creëren van alles, met veel plezier, een voortdurend enthousiasme en zonder stress. Zij spelen en experimenteren zonder zich druk te maken over een beoogd eindresultaat. Karel Witteveen bevestigde dat, toen ik bij hem een cursus creatief schrijven volgde: aan het schrijven zelf gaat een fase vooraf. Sindsdien werk ik op een heel andere manier. Met veel meer plezier, vertrouwen en creativiteit. Schrijven begint niet achter je computer. Het is een proces dat baat heeft bij activiteiten als douchen, was ophangen, fietsen, wandelen. Een proces dat begint met heel veel vragen stellen, kijken wat je al weet over het onderwerp, er ongebreideld op los associëren, zoveel mogelijk invalshoeken bedenken, je openstellen voor wat in je en om je heen is. In je hoofd kan alles, de mogelijkheden zijn nog onbeperkt! Keuzes maken en structuur aanbrengen zijn van later zorg.
Jouw eigen recept
En jij? Hoe ga jij een opgelegde of zelfgekozen schrijftaak aan? Durf jij er vol voor te gaan? Denk jij dat grote schrijvers elke dag geïnspireerd aan hun schrijftafel gaan zitten en de eerste, nou vooruit, de tweede versie meteen geschikt is voor publicatie? Of dat je niet origineel genoeg bent? Denk je dat je niets te zeggen hebt? Ben je bang dat je niet creatief bent? Google niet meteen op allerlei schrijftips, maar onderzoek eerst eens je eigen gedachten. En pak dan die strijkstok op en begin te spelen.
#schrijven #creativiteit